Zakopiańskim szlakiem niepodległości
11 listopada warto wybrać się na spacer z rodzicami lub dziadkami na Nowy Cmentarz w Zakopanem. Jest tam szczególne miejsce dla nas, dla Polski i Polaków. To zakopiański Panteon Niepodległościowy - Pomnik Legionistów Polskich i obok Pomnik Olgi i Andrzeja Małkowskich. Tu spoczywają na wieki bohaterowie, dla których „wolność i niepodległość były nadrzędnym celem ich życia…”.
Podczas I wojny światowej w naszym mieście nie prowadzono działań wojennych natomiast zorganizowano szpitale dla chorych i rannych żołnierzy. Powstał szpital dla legionistów w Domu Zdrowia Bratniej Pomocy na Ciągłówce ( 80 łóżek) i sanatorium dla legionistów chorych piersiowo w willi „ Dora” przy ul. Chałubińskiego ( 20 łóżek). Część legionistów leczyła się w Sanatorium „ Czerwonego Krzyża” przy ul. Chramcówki ( 800 łóżek). Było ono przeznaczone dla wszystkich żołnierzy c.k. armii austro- węgierskiej. Zmarłych legionistów chowano na cmentarzu w wydzielonej kwaterze.
„Więc znaleźli tu wieczną ostoję ci, których na łoże śmierci bolesna powaliła rana, lub których organizm nie przeniósł trudów marszu i chłodu, głodu i niewygód. Nie na polu bitwy, wśród świstu kul i ryków granatów, lecz wśród białych ścian szpitalnych rozstali się z młodym życiem; a gdy zwłoki ich do ciemnej składano mogiły, nie grały im hołdu dział naszych i wrogów salwy, nie świeciły im łuny pożarne, lecz chór towarzyszy broni ostatnią ich żegnał piosenką…”.
Pomnik Legionistów Polskich tworzą granitowe skały, na których przysiadł orzeł. Pod nim na skalnej ścianie umieszczony jest krzyż. Na tablicach wyryto nazwiska zmarłych legionistów. Są wśród nich generałowie.
Andrzej Galica generał brygady, urodzony w góralskiej rodzinie w Białym Dunajcu. To on stworzył formację strzelców podhalańskich, która odegrała ważną rolę w pokonaniu bolszewików w 1920 roku. Dzięki jego staraniom pułki podhalańskie otrzymały umundurowanie wzorowane na góralskim stroju- peleryny i kapelusze z piórami.
Mieczysław Boruta- Spiechowicz generał brygady, uczestnik trzech wojen: polsko- bolszewickiej, I i II wojny światowej. Był jednym z współtwórców polskiej Solidarności. Przez ostatnie lata życia mieszkał w Zakopanem. Zmarł w 1985roku, spoczął w Kwaterze Legionistów. Generała żegnało kilka tysięcy rodaków.
O innych osobach spoczywających w zakopiańskiej kwaterze przeczytacie w książce Lesława Dalla „ Kwatera Legionistów Polskich na Nowym Cmentarzu w Zakopanem” , która dostępna jest w naszej szkolnej bibliotece.
Spacerując po zakopiańskim cmentarzu możecie przystanąć przed mogiłą legionistów, pochylić głowę, zapalić symboliczny znicz i oddać hołd wszystkim poległym za ojczyznę.
Żródła:
Dall L.,Kwatera Legionistów Polskich na Nowym Cmentarzu w Zakopanem, Zakopane 2018
Pinkwart M., Zdebski J., Nowy Cmentarz w Zakopanem. Przewodnik biograficzny, Kraków 1988.
Tekst: Joanna Bąk